Strefy niskiej emisji mają na celu ochronę powietrza w miastach europejskich. Regulują dostęp do przestrzeni miejskich na podstawie emisji z pojazdów silnikowych. Oprócz poprawy jakości powietrza, a także zdrowia mieszkańców, przyczyniają się również do obniżenia poziomu hałasu, promując zrównoważoną mobilność.
Pierwsze strefy pojawiły się dwie dekady temu, a do 2025 roku w Europie będzie funkcjonować 507 stref LEZ. Stanowi to wzrost o 58% w porównaniu do czerwca 2022. Utworzenie stref niskiej emisji jest opcjonalne i zależne od władz lokalnych. Zasady ich funkcjonowania ustalane są na poziomie gminy, w związku z czym mogą one się od siebie różnić. Dlatego, chcąc sprawdzić, czy w mieście obowiązuje strefa zerowej lub niskiej emisji, należy zapoznać się z jego oficjalną stroną internetową.
Strefy niskich emisji funkcjonują w niemal całej Europie. Na wprowadzenie stref ekologicznych nie zdecydowały się jak dotąd jedynie Chorwacja, Cypr, Estonia, Luksemburg i Słowenia. W związku z tym przed każdym pobytem bądź przewozem towaru należy sprawdzić lokalne przepisy w tym zakresie.
W Niemczech aż 37 miast ustanowiło “Umweltzonen”, czyli strefy środowiskowe, których celem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń. W strefie niskiej emisji mogą poruszać się jedynie pojazdy wyposażone w plakietkę potwierdzającą ich klasę zanieczyszczeń.
Plakietka nie przysługuje samochodom o najwyższej klasie zanieczyszczeń, w związku z czym nie mogą poruszać się po strefie niskich emisji. Z kolei za wjazd bez plakietki grozi kara w wysokości 80 €. Zasada ta dotyczy również samochodów niezarejestrowanych w Niemczech. Plakietkę można uzyskać w urzędach okręgowych (Landratsamt), a także w 30 000 warsztatów samochodowych w Niemczech i różnych organizacjach (np. DEKRA, TÜV).
Londyńska strefa niskich emisji jest największą w Europie. Obejmuje większość powierzchni miasta. Z kolei w centrum Londynu wydzielono dodatkową strefę ULEZ – czyli ultraniskich emisji. Pojazdy ciężarowe dopuszczone w jej obręb muszą spełniać normę emisji Euro 6.
Warto zaznaczyć, że nieuprawniony wjazd do strefy może być bardzo kosztowny. Kary pieniężne mogą jednorazowo wynieść nawet do 2000 funtów. Dlatego, aby uniknąć mandatu, przed wjazdem na teren strefy LEZ należy zarejestrować pojazd, co potwierdzi jego zgodność z normą emisji. Kontrola rejestracji odbywa się poprzez miejski system monitoringu. Więcej na ten temat pisaliśmy w tym miejscu: https://tckancelaria.eu/mandaty-za-wjazd-do-strefy-lez-w-londynie/
Choć na terenie Włoch nie obowiązują strefy niskiej emisji, to niektóre włoskie miasta utworzyły strefy ograniczonego ruchu („Zona Traffico Limitato”). Uniemożliwiają one wjazd pojazdów do historycznych centrów miast.
Austriackie strefy ekologiczne obejmują wyłącznie pojazdy ciężarowe. Ograniczenia jazdy obowiązują na autostradzie A12, w Wiedniu, Górnej Austrii, Dolnej Austrii, Burgenlandzie, Styrii i Grazu. Aby uniknąć wysokich mandatów, kierowcy muszą zaopatrzyć się w naklejkę ekologiczną.
We Francji do swobodnego poruszania się autem w 15 miastach potrzebna jest naklejka Crit’air (certyfikat jakości powietrza). Umożliwia ona poruszanie się samochodem w określonych obszarach lub godzinach największego zanieczyszczenia. Na oficjalnej stronie internetowej Crit’Air (certificat-air.gouv.fr) można także zamówić naklejkę wskazującą poziom zanieczyszczenia pojazdu.
W Hiszpanii od stycznia 2023 roku w 149 miastach obowiązują nowe strefy niskoemisyjne (LEZ). Obostrzenia dotyczą zarówno metropolii takich jak Barcelona, Kordoba, Madryt czy Sewilla, jak i miast liczących ponad 50 000 mieszkańców. W Barcelonie rejestracja pojazdu przed wjazdem jest obowiązkowa, a opłata za nią wynosi 7 euro. Pojazdy spełniające kryteria środowiskowe, otrzymują długoterminowe zezwolenie na przemieszczanie się po mieście. W przeciwnym kierowcy muszą ubiegać się o okazjonalny dostęp ograniczony do 24 dni w roku. Hiszpańska strefa LEZ jest aktywna od poniedziałku do piątku od 7 rano do 8 wieczorem.
W Polsce od drugiej połowy 2024 roku niektóre miasta mogą wprowadzać Strefy Niskiej Emisji. Dostęp do Stref Czystego Transportu mają wyłącznie pojazdy spełniające określone normy emisji, ustalane na bazie norm emisji Euro na podstawie daty produkcji pojazdu. Ograniczenia w strefach LEZ i ULEZ dotyczą nie tylko mieszkańców, ale również przyjezdnych. Pierwszą polską Strefę Niskiej Emisji wprowadzono 1 lipca 2024 roku w Warszawie.
Zasady funkcjonowania stref LEZ i ULEZ określa rada gminy. Oprócz wyłączeń ustawowych, które obejmują m.in. pojazdy służb mundurowych lub osób niepełnosprawnych, lokalna władza może wprowadzić także wyłączenia gminne i okazjonalne. Dzięki temu do ruchu w strefie LEZ dopuszczona jest np. pomoc drogowa lub pojazdy zabytkowe.
Uchwała rady gminy musi także określać metodę kontroli samochodów poruszających się w Strefie Niskiej Emisji. Pojazdy mogą być weryfikowane na podstawie naklejek wydawanych przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Maksymalny koszt wydania takiej naklejki wynosi 5 zł. Naklejkę należy umieścić w lewym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu.
A co w momencie, gdy już otrzymamy mandat za nieuprawniony wjazd do strefy niskich emisji? Czy istnieje możliwość jego anulacji?
Mandat jest karą administracyjną, w związku z czym bez względu na kraj jej otrzymania, zawsze na nim znajduje się pouczenie dotyczące tego, w jaki sposób można się odwołać. I zazwyczaj odwołanie składa się do organu, który wydał daną decyzję o nałożeniu kary.