Proponowane zmiany w zakresie badań technicznych pojazdów ciężarowych i nie tylko
Resort Infrastruktury rozpoczął zaawansowane prace nad zmianami w systemie kontroli technicznej pojazdów. Reforma ta…
Legitymacja to nie tylko dokument, potwierdzający naszą przynależność do grupy uczniów danej szkoły, pracowników czy członków stowarzyszenia.
W prawie przewozowym „legitymacja” oznacza prawo do wykonywania pewnych czynności i jest szczególnie istotna w kontekście dochodzenia odszkodowania za szkody w transporcie.
W przypadku przewozów międzynarodowych, zagadnienie dochodzenia roszczeń jest jedną z bardziej skomplikowanych kwestii, które podlegają Konwencji CMR. Ponieważ Konwencja nie w każdym przypadku wskazuje jednoznacznie, kto może dochodzić odszkodowania za nieprawidłowo wykonany przewóz, w tego typu przypadkach odnosimy się także do przepisów Kodeksu cywilnego oraz polskiego prawa przewozowego. To ostatnie stosujemy w przypadku przewozów krajowych.
Wspomniana wcześniej legitymacja do dochodzenia odszkodowania została w sposób formalny określona w prawie przewozowym i Konwencji CMR.
Osoby legitymowanej będziemy szukać w zleceniu przewozowym lub liście przewozowym, zależnie od okoliczności sprawy.
Warto tu jednak wiedzieć, że nie zawsze stroną uprawnioną do odszkodowania będzie podmiot, który poniósł faktyczną szkodę w związku z nieprawidłowo wykonanym przewozem.
Legitymację do dochodzenia odszkodowania z tytułu szkód posiada nadawca albo odbiorca – czyli strona, której przysługuje prawo rozporządzania towarem. Do momentu przybycia towaru do odbiorcy, prawo to przysługuje nadawcy (art. 12 ust. 2 Konwencji). Po pokwitowaniu odbioru przesyłki oraz drugiego egzemplarza listu przewozowego, prawo do dochodzenia odszkodowania przejmuje odbiorca towaru – bez względu na to, gdzie przesyłka faktycznie została dostarczona.
Jak to wygląda w praktyce? Przyjrzyjmy się dwóm przykładom spraw, którymi się zajmowaliśmy, a w których legitymacja przesądziła o tym, kto może domagać się odszkodowania od przewoźnika.
W tym przykładzie mamy 3 przewoźników – firmę A, B i C oraz kupującego K, który zleca firmie A przewóz nawozu. Firma A zleca przewóz tego nawozu firmie B, a firma B zleca dalej przewóz firmie C. Nawóz jest przewożony luzem na wywrotce. Niestety w wyniku uszkodzenia plandeki, podczas ulewy towar ulega zamoknięciu – i zostaje to odnotowane w liście przewozowym.
Kupujący (firma K) stwierdza, że szkoda, dotycząca między innymi stwardnienia, utraty granulacji i niskiej jakości zastosowania nawozu obejmuje ponad połowę wartości towaru. Stąd firma K składa reklamację do firmy A.
Firma A obciąża firmę B kwotą odszkodowania, dodatkowo potrącając swoją wierzytelność z wynagrodzenia przysługującego firmie B z tytułu innych przewozów na rzecz A. W takiej sytuacji firma B obciąża firmę C kwotą odszkodowania i wzywa firmę C do zapłaty wykonania zobowiązania.
W tym momencie pojawiają się trzy pytania:
Rozpatrujący sprawę sąd orzeka, że firma B, która nie jest ani nadawcą, ani odbiorcą, nie ma legitymacji do uzyskania odszkodowania od C. Firma B nie wykazała także, aby zlecająca przewóz firma A uregulowała należności dotyczące szkody uprawnionej do dochodzenia odszkodowania firmie K – co pod pewnymi warunkami uprawniałoby firmę B do dochodzenia w ramach regresu odszkodowania od firmy C.
W tym przypadku firma K (czyli kupujący) zawiera z firmą S (sprzedawcą) kontrakt dotyczący nabycia mięsa. Na podstawie zlecenia, zawartego pomiędzy firmą T a przewoźnikiem P, przewóz towaru odbywa się z położnej w Belgii siedziby firmy S do firmy K.
W trakcie przewozu, kierowca z firmy P, stosując się do wskazówek osoby X, wskazanej w zleceniu transportowym jako osoba do kontaktów, zmienia miejsce dostawy towaru. We wskazanym przez osobę X miejscu rozładowuje towar i wydaje go osobie X.
W związku z tym kupujący K, który zapłacił za towar, a go nie otrzymał, dochodzi odszkodowania od przewoźnika P.
Czy jest to zgodnie z Konwencją CMR?
Art. 13 ust. 1 Konwencji mówi, że po przybyciu towaru do miejsca przewidzianego dla jego wydania, odbiorca (czyli firma K) ma prawo żądać od przewoźnika (P) wydania za pokwitowaniem towaru oraz drugiego egzemplarza listu przewozowego. Jeżeli nie przybył on po upływie terminu lub też stwierdzono jego zaginięcie, firma K, będąca odbiorcą, może dochodzić wobec przewoźnika P praw wynikających z umowy przewozu.
Oznacza to, ze wydanie towaru przez przewoźnika P osobom nieustalonym, które nie były uprawnione do odbioru, można potraktować jak zaginięcie towaru.
To zaginięcie ma cechy trwałości: po upływie 30 dni od umówionego terminu dostawy towar nie został odzyskany.
W takim przypadku Konwencja CMR mówi o tym, że odbiorca (firma K) ma legitymację do dochodzenia od przewoźnika (P) praw wynikających z umowy przewozu oraz odszkodowania.
W opisanej sprawie sąd orzekł, że firma K miała legitymację do dochodzenia odszkodowania od przewoźnika P. Warto tu jednak wspomnieć o tym, że przysługuje ona odbiorcy (czyli firmie K) tylko w przypadku, gdy wystąpi on do przewoźnika P z reklamacją. Jeżeli wcześniej to nadawca wystąpił z roszczeniem dotyczącym odszkodowania i je otrzyma, to odbiorca (firma K) tę legitymację utraci.
Słowo „legitymacja” ma znacznie szerszy wymiar niż jedynie potwierdzenie przynależności do danej grupy społecznej. W kontekście prawnych aspektów przewozu, pojęcie “legitymacji” nabiera nowego znaczenia, oznaczając prawo do wykonywania określonych czynności. W szczególności ma ona ogromne znaczenie w dochodzeniu odszkodowania w przypadku nieprawidłowo wykonanego przewozu.
Profesjonalną pomoc przy dochodzeniu tego typu roszczeń zapewnia TC Kancelaria Prawna: