Odpowiedzialność kierowcy za przewożony towar

Przewóz towarów w transporcie krajowym i zagranicznym to bardzo często konieczność konfrontacji z wieloma nieoczekiwanymi sytuacjami. Zdarza się bowiem, że towar ulega uszkodzeniu – kto wtedy ponosi za to odpowiedzialność? Informacje na ten temat znajdziemy w Konwencji CMR i ustawie Prawo przewozowe z dnia 15 listopada 1984 r. Pomocniczo, z perspektywy kierowcy, odnosimy się także do Kodeksu pracy.

Jakie szkody w transporcie wyróżniamy?

Możemy wyróżnić trzy najpopularniejsze szkody w transporcie:

• Utrata towaru – skutkiem utraty towaru jest brak możliwości dostarczenia przesyłki do odbiorcy. Utrata towaru dotyczy najczęściej uszkodzenia tak dużego, że przywrócenie przesyłce jej pierwotnych właściwości jest niemożliwe.
• Ubytek towaru – mówimy o nim wtedy, gdy dochodzi do braków ilościowych lub zmniejszenia wagi przesyłki w momencie wydania (w porównaniu z przesyłką przyjętą do przewozu).
• Uszkodzenie towaru – zmiany jakościowe towaru, których skutkiem jest obniżenie wartości użytkowej lub handlowej przesyłki (np. zgniecenie, złamanie, wilgoć).

Konwencja CMR a odpowiedzialność przewoźnika

Co na ten temat mówi Konwencja CMR? Odpowiedzialność przewoźnika w największym stopniu reguluje właśnie ten dokument (fr. Convention relative au contrat de transport international de marchandises par route) z 1956 roku. Konwencję CMR stosuje się do umów dotyczących zarobkowego transportu drogowego towarów, jeżeli miejsca przyjęcia i dostawy przesyłki znajdują się w dwóch różnych krajach (np. z Polski do Niemiec). Konwencja CMR reguluje odpowiedzialność przewoźnika w rozdziale IV.

Zgodnie z art. 17 Konwencji CMR: Przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpi w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy.

Konwencja CMR przewiduje jednak zwolnienie od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.

Obciążenie przewoźnika za szkodę jest również niemożliwe, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towaru miało związek ze szczególnym niebezpieczeństwem wynikającym z:

• użycia pojazdów otwartych i nie przykrytych opończą (jeśli jej użycie było zaznaczone w liście przewozowym),
• braku lub wadliwego opakowania,
• manipulowania, ładowania, rozmieszczenia lub wyładowania towaru przez nadawcę/odbiorcę,
• naturalnych właściwości niektórych towarów,
• niedostateczności lub wadliwości cech lub numerów na sztukach przesyłki,
• przewozu żywych zwierząt.

Zgodnie z Konwencją CMR odpowiedzialność przewoźnika dotyczy czasu, w którym przesyłka znajdowała się w pieczy przewoźnika. Przewoźnik może uprawdopodobnić, że nie jest odpowiedzialny za zaginięcie lub uszkodzenie towaru w transporcie. W przypadku, gdy dojdzie już do szkody, za którą odpowiada przewoźnik, jednym z zabezpieczeń dla przewoźnika jest obowiązkowe ubezpieczenie OCP – ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego.

Odpowiedzialność kierowcy za szkody w transporcie

Kierowca może odpowiadać za szkody w transporcie i mieniu pracodawcy. Do obowiązków kierowcy zaliczamy kierowanie pojazdem, obsługę pojazdu i przyczep/naczep, dbanie o formalności, nadzór nad towarem, załadunek i rozładunek czy czynności spedycyjne. Po podpisaniu listu przewozowego i przyjęciu ładunku kierowca przejmuje odpowiedzialność za towar, lecz nie ponosi on pełnej odpowiedzialności materialnej. Oznacza to, że do obowiązków pracodawcy należy ubezpieczenie pojazdu na wypadek zaistnienia szkody w transporcie (utraty, ubytku lub uszkodzenia towaru). Obciążenie pracownika za szkodę jest również niemożliwe, jeśli szkoda powstała mimo staranności w wykonywaniu obowiązków. Jak to wygląda w praktyce?

Odpowiedzialność materialna kierowcy TIR-a

Kierowca jest odpowiedzialne za wykonywane czynności w granicach ustalonych w umowie kompetencji. Jest on materialnie i służbowo odpowiedzialny za przyjęcie ładunku zgodnie z zapisami w liście przewozowym. Jeśli kierowca stwierdzi niezgodność stanu faktycznego z listem przewozowym, ma obowiązek:

• sporządzić odpowiednie zapisy na liście przewozowym,
• poinformować nadawcę o zaistniałej sytuacji i postępować zgodnie z jego instrukcjami.

Do obowiązków kierowcy zaliczamy także rozmieszczenie i zabezpieczenie towaru w taki sposób, by zapewnić bezpieczny przewóz. W trakcie przewozu kierowca musi jechać bezpiecznie, zgodnie z zasadami ruchu drogowego i ustalonego czasu pracy – do tego dochodzi również dbanie o ładunek. Jeśli dojdzie do awarii, kradzieży, kolizji czy przemieszczenia ładunku, kierowca jest zobowiązany do jak najszybszego podjęcia działań mających na celu ograniczenie szkody w transporcie.

Odpowiedzialność kierowcy za szkody w mieniu

Obciążenie pracownika za szkodę jest możliwe wtedy, gdy doszło do szkody w mieniu – dotyczy to jednak określonych przypadków. Za szkody w mieniu uznawane są m.in. stłuczki, kolizje, wypadki i kradzieże.

Zgodnie z art. 114 Kodeksu pracy: Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach niniejszego rozdziału.

Pracodawca ma jednak obowiązek wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika wraz z wysokością powstałej szkody. Jeśli szkoda zaistniała w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka, pracownik nie ponosi odpowiedzialności.

Możemy również mówić o winie umyślnej i nieumyślnej:

• Wina umyślna – kierowca działa celowo i świadomie na szkodę pracodawcy. Kierowca jest zobowiązany do naprawienia szkody w granicach rzeczywistej szkody pracodawcy.
• Wina nieumyślna – kierowca nie zdaje sobie sprawy z możliwości wyrządzenia szkody i sądzi, że jej uniknie. Kierowca jest zobowiązany do naprawienia szkody w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę (nie więcej niż 3-miesięczne wynagrodzenie), chyba że osoba trzecia przyczyniła się do powstania szkody lub występuje ryzyko związane z działalnością przewoźnika.

Szkody w transporcie – pomoc prawna

TC Kancelaria od wielu lat świadczy pomoc prawną dla przedsiębiorstw z branży TSL, które prowadzą działalność krajową i międzynarodową. Zajmujemy się między innymi szkodami w transporcie, wspierając naszych Klientów w wykazaniu, że szkoda powstała wskutek zdarzenia wyłączającego obowiązek wypłaty odszkodowania przez wykonawcę zlecenia. Przeanalizujemy Twoją sprawę i zarekomendujemy dalsze postępowanie, a także będziemy Cię reprezentować w sporach z ubezpieczycielem i podczas postępowania sądowego.