Jakie regulacje prawne mogą pomóc polskiej branży transportowej?
W ostatnim czasie polska branża transportowa boryka się z wieloma problemami. Czy są regulacje…
Transport niektórych towarów wymaga specjalnego postępowania. Dotyczy to m.in. materiałów wybuchowych, gazów, materiałów trujących, zapalnych, zakaźnych i promieniotwórczych. Przewóz tych towarów reguluje konwencja ADR. Co to jest i jak wygląda stosowanie przepisów ADR w praktyce?
ADR to skrót od francuskiego L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route, czyli Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Jest to międzynarodowa konwencja sporządzona 30 września 1957 r. w Genewie, którą pierwotnie podpisało 9 krajów. Obecnie (2024) konwencja ADR obowiązuje w 54 krajach, a Polska ratyfikowała ją w 1975 r.
Umowa ADR reguluje kwestie związane z przewozem towarów niebezpiecznych i składa się z następujących elementów:
Konwencja jest spisana w językach miarodajnych angielskim i francuskim, a jej przepisy są nowelizowane w 2-letnim cyklu. Oficjalna polska wersja umowy ADR znajduje się w Dzienniku Ustaw (Dz.U. 1975 nr 35 poz. 189).
ADR to umowa obejmująca pojazdy samochodowe, pojazdy członowe, przyczepy i naczepy (z wyjątkiem pojazdów należących do sił zbrojnych), które przewożą towary niebezpieczne. Są to takie materiały i przedmioty, których międzynarodowy przewóz drogowy jest zabroniony lub dozwolony pod pewnymi warunkami ustalonymi w załącznikach A i B. Z kolei „międzynarodowy przewóz” odnosi się do każdej działalności przewozowej wykonywanej na terytorium co najmniej dwóch umawiających się stron. Towary niebezpieczne są nieprzystosowane do standardowego przewozu, gdyż mogą stwarzać zagrożenie dla osób lub mienia.
Przepisy ADR dzielą towary niebezpieczne na 9 klas:
Celem konwencji ADR jest zwiększenie bezpieczeństwa w transporcie drogowym, a także ujednolicenie międzynarodowych zasad. Kraje będące stronami konwencji są zobowiązane do przestrzegania jej warunków na każdym etapie transportu. Przepisy ADR uwzględniają obowiązki wszystkich uczestników przewozu, w tym nadawcy, przewoźnika, odbiorcy i rozładowcy.
Nadawca musi dostarczyć do przewozu przesyłki spełniające wymogi ADR. Konwencja nakłada na nadawcę obowiązek klasyfikacji towarów niebezpiecznych, zaopatrzenia kierowcy w informacje i zezwolenia, stosowania jedynie dopuszczalnych opakowań i cystern oraz odpowiedniego oznakowania pojazdów i towarów. Wszyscy pracownicy muszą być również przeszkoleni w zakresie wymogów umowy ADR w ramach szkolenia wewnętrznego prowadzonego przez wyznaczonego doradcę ds. bezpieczeństwa w transporcie drogowym towarów niebezpiecznych. Na nadawcy spoczywa też obowiązek składania rocznych sprawozdań z działalności w zakresie transportu towarów niebezpiecznych.
Podstawowym obowiązkiem przewoźnika jest upewnienie się, że towary są dopuszczone do przewozu zgodnie z konwencją ADR, a jednostka transportowa dysponuje odpowiednią dokumentacją. Należy również sprawdzić (wzrokowo), czy pojazd lub ładunek nie ma widocznych wad, np. pęknięć lub wycieków, a także czy pojazd jest odpowiednio oznakowany i załadowany w dopuszczalnym zakresie (nieprzeładowany). Również na przewoźniku spoczywa obowiązek organizowania szkoleń wewnętrznych i składania rocznych sprawozdań.
Po rozładunku odbiorca musi sprawdzić, czy zostały spełnione wymagania umowy ADR, a także oczyścić i odkazić pojazdy/kontenery. Należy też usunąć oznakowania z oczyszczonych kontenerów. Podobnie jak pozostali uczestnicy transportu, odbiorca musi organizować szkolenia wewnętrzne i składać roczne sprawozdania z działalności w zakresie odbioru towarów niebezpiecznych.
Do obowiązków rozładowcy należy przede wszystkim upewnienie się, czy przed i podczas rozładunku opakowania, pojazdy lub kontenery nie zostały uszkodzone w stopniu zagrażającym bezpieczeństwu. Należy również usunąć pozostałości towarów, które przylgnęły do zewnętrznej powierzchni cysterny czy pojazdu.
W przewozie towarów niebezpiecznych zastosowanie ma również konwencja CMR (Dz.U. 1962 nr 49 poz. 238), która stanowi swego rodzaju uzupełnienie przepisów ADR. Konwencja CMR obowiązuje w przypadku zarobkowego transportu drogowego towarów w relacjach międzynarodowych, a jej podstawą jest list przewozowy CMR, który musi zawierać powszechnie używane określenie rodzaju towaru oraz sposób opakowania, a dla towarów niebezpiecznych ich ogólnie uznane określenie.
Do towarów uznawanych za niebezpieczne odnosi się również art. 22 konwencji CMR, który nakazuje nadawcy opisanie stopnia niebezpieczeństwa towarów i wskazanie środków ostrożności. Jeśli bowiem przewoźnik nie zostanie o tym poinformowany, może w każdej chwili i w każdym momencie wyładować, zniszczyć lub unieszkodliwić towary bez żadnego odszkodowania (sprawdź również: Szkody w transporcie).
Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie ADR? Skontaktuj się z nami! Prawnicy TC Kancelarii to specjaliści w zakresie prawa transportowego. Zapewniamy doradztwo w kwestiach związanych z przewozem, załadunkiem i rozładunkiem towarów niebezpiecznych – pomożemy m.in. w klasyfikacji towarów, oznakowywaniu przesyłek i sporządzaniu rocznych sprawozdań ADR.