Czym jest Border Target Operating Model?

Przepisy wprowadzone w momencie wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej spowodowały wiele kontrowersji. W związku z tymi problemami, Rząd Brytyjski zapowiedział zmiany, ujęte w tzw. Border Target Operating Model. Dokument został opublikowany 12 września 2023 roku.

Od momentu Brexitu, zawiłe przepisy odstraszyły wielu przedsiębiorców od działania w Wielkiej Brytanii. Wprowadzone w Border Target Operating Model (w skrócie TOM) zmiany mają zachęcić nowe firmy do podejmowania działalności na terenie Wysp Brytyjskich oraz ułatwić bieżące funkcjonowanie przedsiębiorcom transportowym obecnym na tym obszarze.

Czego dotyczy Border Target Operating Model?

Nowe przepisy stanowią zmiany w regulacjach w kwestii kontroli sanitarnych i fitosanitarnych oraz bezpieczeństwa importu towarów. Dotyczą one przewozu roślin, produktów roślinnych, zarodków produktów pochodzenia zwierzęcego oraz żywych zwierząt. Przepisy, o których mówi TOM, zostały oparte na kategoriach ryzyka, które przypisano konkretnym produktom oraz uproszczonym brytyjskim systemie informatycznym Single Trade Window.

Nowe regulacje dotyczą także:

• usunięcia wymogów bezpieczeństwa, a także ochrony dla poszczególnych kategorii, takich jak tranzyt zewnętrzny do Wielkiej Brytanii, transport ryb z UK wyładowanych w portach poza jej terenami oraz eksport niektórych towarów z wolnych portów,
• usprawnienia korzystania z danych bezpieczeństwa i ochrony przez Rząd Brytyjski, co ma zapobiec ich powielaniu,
• zmniejszenia wymagań w kwestii informacji na temat importowanych towarów do 20 z 37 dotychczasowych obszarów,
• ułatwienia składania danych bezpieczeństwa i ochrony za pomocą Single Trade Window

Ostatnia z wprowadzonych zmian ma umożliwić przekazywanie wszystkich dokumentów przewozowych przez jedną platformę.

Od kiedy będą obowiązywać nowe regulacje?

Regulacje będą wchodzić w życie stopniowo przez cały 2024 rok. Jako pierwsze, 31 stycznia 2024 roku zostaną wprowadzone świadectwa zdrowia przy przywozie z UE roślin i produktów roślinnych średniego ryzyka, produktów zwierzęcych, a także pasz i żywności, które nie pochodzą od zwierząt wysokiego ryzyka. Tego samego dnia nastąpi zniesienie wymogów wstępnego powiadamiania dla roślin i produktów roślinnych niskiego ryzyka z Unii Europejskiej.

Kolejne zmiany, wprowadzane 30 kwietnia 2024 roku, zapoczątkują upraszczania zasad importu z krajów spoza UE. Obejmą one zniesienie świadectw zdrowia i rutynowych kontroli roślin i produktów roślinnych niskiego ryzyka oraz produktów zwierzęcych z krajów spoza Unii Europejskiej, a także zmniejszenie poziomu kontroli fizycznych i identyfikacyjnych produktów zwierzęcych średniego ryzyka z krajów spoza obszaru UE. Kontrole roślin i produktów roślinnych wysokiego ryzyka pochodzących z UE odbywać się będą w punktach kontroli granicznej, a nie – jak do tej pory – w miejscach przeznaczenia. Będą one oparte na dokumentacji, ryzyku identyfikacyjnym oraz fizycznych kontrolach produktów.

Ostatnia tura przyszłorocznych zmian datowana jest na 31 października 2024. Dotyczy ona konieczności składania deklaracji bezpieczeństwa i ochrony w przypadku transportu z Unii Europejskiej lub z innych terytoriów, na których obowiązuje zwolnienie. W tym samym terminie wprowadzony będzie ograniczony zbiór danych dla importu. Jednocześnie w brytyjskim Single Trade Window usunięte zostanie (w miarę możliwości) powielanie różnych danych.

Nowym przepisom podlegać będzie również import towarów z Irlandii bezpośrednio do UK. W przypadku Irlandii Północnej, obowiązujące pozostają przepisy określone w dokumencie Windsor Framework.

Trzy filary kotroli

Nowy model kontroli sanitarnej i fitosanitarnej opiera się na trzech filarach:

• pierwszy to podejście oparte na ryzyku, które klasyfikuje towary jako wysokiego, średniego lub niskiego ryzyka, uwzględniając zarówno rodzaj towaru, jak i jego pochodzenie;
• drugim filarem są uproszczone i zdigitalizowane świadectwa zdrowia, mające zautomatyzować przetwarzanie informacji;
• trzeci filar stanowi ułatwienia dla rzetelnych importerów i bazuje na programie Trusted Trader promującym spełnienie wytycznych oraz standardów regulacyjnych.

Program Trusted Trader gwarantuje autoryzowanym przewoźnikom uproszczone procedury importowe oraz eliminację konieczności wielokrotnego przesyłania dokumentów różnym organom administracyjnym. W efekcie ma to znacząco zredukować obciążenia dla firm.

Podział towarów według ryzyka

Towary o niskim ryzyku, takie jak przetworzone produkty zwierzęce i niektóre produkty rybne, nie wymagają certyfikatu zdrowia i podlegają minimalnym kontrolom granicznym. Te o średnim ryzyku, w tym surowe mięso, nabiał i surowe produkty zwierzęce, wymagają pre-notyfikacji w systemie celnym i kontroli dokumentów na granicy, ale kontrole fizyczne są sporadyczne. Jeżeli chodzi o towary o wysokim ryzyku, takie jak żywe zwierzęta i produkty z niebezpiecznych regionów, podlegają pełnym kontrolom dokumentów i stanu fizycznego, w tym pre-notyfikacji celnej i certyfikatu zdrowia.

Nowe kategorie dotyczą także przewozu roślin, ograniczając konieczność kontroli do kilku procent tylko dla roślin stanowiących zagrożenie biologiczne.