Border Force – co to jest i jak chronić firmę?
Nielegalni imigranci próbujący dostać się na Wyspy Brytyjskie bardzo często próbują szczęścia kosztem firm…
Udzielanie przewoźnikowi instrukcji przez nadawcę to wciąż kwestia, która pozostawia wiele wątpliwości. Jak i kiedy nadawca zobowiązany jest do udzielenia instrukcji? Czy są one wiążące dla przewoźnika? Jakie skutki wywołują? Te i inne pytania rozważał Sąd Okręgowy w Szczecinie w wyroku z dnia 30.06.2014 r. (sygn. akt: VIII Ga 72/14)
“Zgodnie z art. 15 ust. 1 Konwencji jeżeli po przybyciu towaru do miejsca przeznaczenia pojawią się przeszkody w jego wydaniu, przewoźnik powinien zażądać instrukcji od nadawcy.“
Wątpliwości często budzi kwestia tego, czy CMR jest obowiązkowy w każdym przypadku. Otóż umowa ta dotyczy tylko realizowania międzynarodowego i odpłatnego przewozu towarów samochodami, pojazdami członowymi, naczepami i przyczepami. Ważne, by przynajmniej jedno z państw (nadawcy lub odbiorcy) było stroną Konwencji. A więc czego nie reguluje międzynarodowa umowa CMR? Nie dotyczy ona przewozu przesyłek pocztowych, transportu zwłok i towarów należących do przesiedleńców. Poza tym na ogół nie trzeba się do niej stosować także przy umowie spedycji. W takiej sytuacji przedmiotu kontraktu nie stanowi sam proces przewozu, a jego zorganizowanie. Tymczasem spedytor nie zawsze wykonuje transport samodzielnie. A zatem to, czy umowa CMR ma wówczas zastosowanie, zależy w głównej mierze od treści zobowiązania.
Zgodnie z Konwencją CMR jeśli przewoźnik napotka jakiekolwiek przeszkody w dostarczeniu lub wydaniu ładunku, to przed podjęciem działań musi poinformować o problemach osobę upoważnioną. Może chodzić np. o:
Przewoźnik ma obowiązek przedstawić, na czym polega przeszkoda. Powinien wyjaśnić wszystkie okoliczności, które mogłyby pomóc w udzieleniu wskazówek dotyczących dalszego postępowania w danej sytuacji. Według CMR przyjmuje się, że stroną upoważnioną do wydania instrukcji jest nadawca, a od momentu wystawienia drugiego egzemplarza listu przewozowego – odbiorca. Instrukcje powinny być możliwe do wykonania w chwili ich otrzymania przez przewoźnika. Nie powinny utrudniać standardowego funkcjonowania przedsiębiorstwa ani przynosić szkód nadawcom lub odbiorcom innych przesyłek (art. 12 ust. 5 lit. b niniejszej Konwencji). Poza tym instrukcje nie powinny przewidywać podziału ładunku. Oznacza to, że od nadawcy czy ewentualnie odbiorcy oczekuje się podania prawidłowego miejsca rozładunku lub wskazania zastępczej lokalizacji.
W zależności od sytuacji instrukcje mogą polegać na ustaleniu innej trasy przejazdu. Mogą również przewidywać przeładowanie przesyłki na inny pojazd, który będzie w stanie rozładować towar w określonym miejscu.
Zgodnie z art. 16 ust. 2 Konwencji CMR w przypadku zaistnienia przeszkód do wydania towaru przewoźnik może bezzwłocznie dokonać wyładunku na rachunek osoby uprawnionej. Po tym wyładowaniu przewóz uważa się za ukończony.
W takim wypadku przewoźnik sprawuje tylko dozór nad towarem. Jednocześnie może on powierzyć ładunek osobie trzeciej. Podczas jej wyboru od przewoźnika wymagane jest zachowanie należytej staranności, ponieważ z tego tytułu ponosi on odpowiedzialność. Przeważnie dozór nad przesyłką zostaje w takiej sytuacji przekazany osobie mającej możliwość magazynowania ładunku. Przewoźnik ma wówczas prawo do zwrotu kosztów powstałych z tytułu przechowywania, o ile taka konieczność nie była skutkiem jego błędów.
W omawianej sytuacji towar zostaje obciążony należnościami wynikającymi z listu przewozowego i wszystkimi innymi kosztami. Jedyny warunek, jaki musi spełnić przewoźnik, aby uzyskać uprawnienie do wyładunku towaru – na rachunek osoby uprawnionej do odbioru oraz w innym miejscu – jest zwrócenie się do nadawcy o wyżej wspomniane instrukcje.
Według umowy CMR prawo do rozładunku powstaje w momencie, gdy przewoźnik nie otrzyma instrukcji lub są one niemożliwe do zrealizowania. Co istotne, postanowienia zlecenia transportowego, które regulują zakres oraz sposób naliczania wynagrodzenia z tytułu przestoju, nie wyłączają uprawnienia do rozładunku towaru w innym miejscu z powodu przedłużającego się oczekiwania na rozładunek.
Całość konwencji CMR – https://maripol.pl/img/Konwencja_CMR.pdf
Podsumowując, przewoźnik po zwróceniu się do nadawcy o udzielenie instrukcji, uprawniony jest w świetle regulacji art. 16 ust. 2 Konwencji CMR do rozładowania towaru w innym miejscu. Ten sam przepis mówi, że koszty związane z rozładunkiem towaru obciążają nadawcę, któremu w konsekwencji nie przysługuje do potrącenia wierzytelność z tytułu poniesienia opłaty magazynowej oraz przewiezienia towaru do miejsca przeznaczenia.
Przewóz określa się jako zakończony po rozładunku towaru. Taka sytuacja nie odbiega więc niczym od zwyczajnego wydania przewożonych przedmiotów odbiorcy. Po zakończeniu tych czynności umowa CMR nie reguluje już odpowiedzialności przewoźnika za zaginięcie czy uszkodzenie przesyłki (chyba że szkody powstaną podczas przeprowadzania rozładunku). Mimo to przewoźnik musi pamiętać, że sprawuje pieczę nad ładunkiem. Najczęściej realizuje się to w opisany wcześniej sposób, czyli poprzez przekazanie go zaufanej osobie trzeciej. Odpowiedzialność podmiotu przechowującego jest określona przez przepisy krajowe właściwe dla lokalizacji magazynowania przesyłki.
Instrukcje powinny być możliwe do wykonania w chwili ich otrzymania przez przewoźnika. Nie powinny utrudniać standardowego funkcjonowania przedsiębiorstwa ani przynosić szkód nadawcom lub odbiorcom innych przesyłek (art. 12 ust. 5 lit. b niniejszej Konwencji)*.
Uprawnienie przewoźnika do żądania wydania instrukcji wywodzi się z art. 16 ust. 2 Konwencji CMR, zgodnie z którym w przypadku zaistnienia przeszkód do wydania towaru przewoźnik może bezzwłocznie dokonać wyładunku na rachunek osoby uprawnionej.
W takim wypadku przewoźnik sprawuje tylko dozór nad towarem. Jednocześnie może on powierzyć ładunek osobie trzeciej. Podczas jej wyboru od przewoźnika wymagane jest zachowanie należytej staranności, ponieważ z tego tytułu ponosi on odpowiedzialność.
W omawianej sytuacji towar zostaje obciążony należnościami wynikającymi z listu przewozowego i wszystkimi innymi kosztami. Jedyny warunek jaki musi spełnić przewoźnik, aby uzyskać uprawnienie do wyładunku towaru – na rachunek osoby uprawnionej do odbioru oraz w innym miejscu – jest zwrócenie się do nadawcy o wyżej wspomniane instrukcje.
Co istotne, postanowienia zlecenia transportowego, które regulują zakres oraz sposób naliczania wynagrodzenia z tytułu przestoju, nie wyłączają uprawnienia do rozładunku towaru w innym miejscu z powodu przedłużającego się oczekiwania na rozładunek.
Całość konwencji CMR – https://maripol.pl/img/Konwencja_CMR.pdf
Podsumowując, przewoźnik po zwróceniu się do nadawcy o udzielenie instrukcji, uprawniony jest w świetle regulacji art. 16 ust. 2 Konwencji CMR do rozładowania towaru w innym miejscu. Ten sam przepis mówi, że koszty związane z rozładunkiem towaru obciążają nadawcę, któremu w konsekwencji nie przysługuje do potrącenia wierzytelność z tytułu poniesienia opłaty magazynowej oraz przewiezienia towaru do miejsca przeznaczenia.
Autorem artykułu jest młodszy prawnik – Małgorzata Kamińska z Kancelarii Transcash.