Prawo przewozowe – najważniejsze obowiązki przewoźnika

Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe reguluje zarobkowy przewóz osób i rzeczy z wyjątkiem transportu morskiego, lotniczego i konnego. Jeżeli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej, przepisy prawa przewozowego stosuje się również do przewozów międzynarodowych. Jakie prawa i obowiązki nakłada ustawa na przewoźnika osób i towarów?

Co reguluje prawo przewozowe?

Ustawa Prawo przewozowe składa się z jedenastu rozdziałów: przepisy ogólne, przewóz osób i przesyłek bagażowych, przewóz przesyłek towarowych, zabezpieczenie roszczeń i likwidacja przesyłek, odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu osób, odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu przesyłek, odpowiedzialność z innych tytułów, ustalenie stanu przesyłki i dochodzenie roszczeń, odszkodowania, przepisy karne, zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy szczególne, przejściowe i końcowe.

Znajomość ustawy jest niezbędna do prowadzenia działalności związanej z transportem osób i rzeczy. Ustawa reguluje prawa i obowiązki przewoźnika, a tym samym stanowi podstawę do wykonywania usług przewozowych. Niestosowanie się do jej zapisów grozi poważnymi konsekwencjami, dlatego nie można tłumaczyć się niewiedzą – jako przewoźnik masz obowiązek działać zgodnie z obowiązującą ustawą.

Choć prawo przewozowe w dużej mierze opisuje obowiązki przewoźnika, skupia się również na odpowiedzialności za naruszenie warunków transportu drogowego przez podmioty wykonujące przewóz, kierowców i inne osoby wykonujące czynności związane z transportem drogowym.

Prawa i obowiązki przewoźnika – przewóz osób

Przewoźnik zajmujący się przewozem osób ma obowiązek świadczyć usługi zgodnie z prawem transportowym i umową przewozu. Umowa obowiązuje od chwili zakupu biletu przez pasażera. Obowiązki przewoźnika reguluje rozdział drugi ustawy, który dotyczy przewozu osób i przesyłek bagażowych.

Najważniejsze prawa i obowiązki przewoźnika osób:

•     zapewnienie podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi,
•     ułatwianie korzystania z transportu osobom o ograniczonej zdolności ruchowej i osobom niepełnosprawnym,
•     niedopuszczanie do przewozu lub usuwanie ze środków transportu osób zagrażających bezpieczeństwu lub porządkowi w transporcie,
•     wydawanie biletów zawierających niezbędne informacje, takie jak nazwa przewoźnika, relacja lub strefa przejazdu, cena, ulgi,
•     umożliwianie podróżnym zmianę umowy lub odstąpienie od niej przed rozpoczęciem przejazdu,
•     zorganizowanie przewozu zastępczego w przypadku braku możliwości wykonania transportu,
•     sprawdzanie (w razie uzasadnionego podejrzenia), czy podróżny nie przewozi rzeczy zabronionych,
•     nadawanie i wycenianie przesyłek bagażowych.

Odpowiedzialność przewoźnika osób

W określonych sytuacjach przewoźnik może ponieść odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu osób. Prawo transportowe obciąża przewoźnika za szkodę, jaką podróżny poniósł wskutek przedwczesnego odjazdu, opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportu (w przypadku winy umyślnej lub rażącego zaniedbania). Warto też zauważyć, że jeśli podróżny umieści bagaż w miejscu wskazanym przez przewoźnika – do którego pasażer nie ma dostępu podczas podróży – przewoźnik odpowiada za niego jak za przesyłkę.

Prawa i obowiązki przewoźnika – przewóz towarów

Prawo przewozowe reguluje również transport drogowy rzeczy. Przepisy określają zarówno prawa, jak i obowiązki przewoźników – w tym przypadku ustawa reguluje również wytyczne, którymi muszą się kierować nadawcy oraz odbiorcy przesyłek. Obowiązki przewoźnika reguluje rozdział trzeci ustawy Prawo przewozowe, który dotyczy przewozu przesyłek towarowych.

Najważniejsze prawa i obowiązki przewoźnika towarów:

•     przyjmowanie przesyłek na podstawie listu przewozowego wystawionego przez nadawcę,
•     odpowiadanie za czynności wymagane w przepisach szczególnych w czasie przewozu (w miejscu nadania odpowiada nadawca, a w miejscu przeznaczenia odbiorca),
•     możliwość odmówienia przyjęcia do przewozu rzeczy, których stan jest wadliwy lub opakowanie niedostateczne albo niemających wymaganego opakowania (chyba że nadawca zamieścił w liście przewozowym oświadczenie o stanie przesyłki),
•     ustalanie drogi przewozu przesyłki na podstawie żądań nadawcy,
•     możliwość sprawdzenia (w obecności nadawcy), czy przesyłka odpowiada oświadczeniom nadawcy zawartym w liście przewozowym oraz czy zachowane zostały przepisy dotyczące rzeczy dopuszczonych do przewozu na warunkach szczególnych,
•     dostarczenie przesyłki w oznaczonym terminie,
•     wykonywanie poleceń nadawcy lub odbiorcy w zakresie zmiany umowy przewozu, chyba że zachodzą okoliczności, które to uniemożliwiają (np. polecenie jest niewykonalne).

Odpowiedzialność przewoźnika przy przewozie towarów

Przewoźnik może również ponieść odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu przesyłek. Dotyczy to sytuacji, w których dojdzie do utraty, ubytku, uszkodzenia lub opóźnienia w przewozie przesyłki. Co istotne przewoźnik nie odpowiada na zasadzie winy, ale ryzyka. Zwolnienie od odpowiedzialności następuje wtedy, gdy do utraty lub uszkodzenia przesyłki doszło wskutek:

•     nadania przesyłki pod nazwą niezgodną z rzeczywistą,
•     braku, niedostateczności lub wadliwości opakowania,
•     wad lub naturalnych właściwości rzeczy czyniących przesyłkę szczególnie podatną na szkodę,
• ładowania, rozmieszczenia lub wyładowywania rzeczy przez nadawcę/odbiorcę,
•     przewozu przesyłek, które powinny być dozorowane.

Warto nadmienić, że przewoźnik nie odpowiada za ubytek przesyłki, jeśli dostarczy ją bez śladu naruszenia (z nienaruszonymi plombami), mimo że przy nadaniu nie sprawdził jej masy i liczby sztuk. Z kolei w przypadku częściowej odpowiedzialności przewoźnika za powstanie szkody, jest on odpowiedzialny jedynie za ograniczony zakres szkody.

Istotną rolę w przewozie towarów odgrywa list przewozowy, który jest również podstawą do udowodnienia winy nadawcy, przewoźnika lub odbiorcy. Informacje zawarte w liście przewozowym muszą być zgodne ze stanem faktycznym, a wszelkie niezgodności należy uwzględnić w tym dokumencie.

Odszkodowania – odpowiedzialność przewoźnika

Jeśli dojdzie do utraty, ubytku lub uszkodzenia przesyłki w czasie gdy przesyłka znajduje się w pieczy przewoźnika, może on zostać pociągnięty do odpowiedzialności i wypłaty odszkodowania. Wysokość odszkodowania za utratę lub ubytek przesyłki nie może jednak przewyższać wartości ustalanej na podstawie ceny wskazanej na rachunku, ceny wynikającej z cennika obowiązującego w dniu nadania przesyłki oraz wartości rzeczy tego samego rodzaju i gatunku.

Wysokość odszkodowania zależy w dużej mierze od tego, czy doszło do utraty, ubytku, czy uszkodzenia towaru. Przewoźnik ma również obowiązek zwrócić przewoźne w pełnej wysokości (utrata), w odpowiedniej części (ubytek) lub w wysokości odpowiadającej procentowi obniżenia wartości towaru (uszkodzenie). 

Profesjonalna pomoc prawna dla firm transportowych

Prowadzenie działalności w branży TSL wiąże się z koniecznością znajomości przepisów Prawa przewozowego. Jeśli chodzi o transport drogowy, przepisy są bardzo wymagające, dlatego wielu przedsiębiorców korzysta z pomocy prawnej. Nasza Kancelaria pomoże w interpretacji przepisów, ustalaniu dowodów podczas wystąpienia szkód w transporcie, sporządzaniu umów i dokumentów prawnych oraz odwoływaniu się od mandatów i kar za granicą. Prowadzimy również szkolenia z prawa przewozowego dla przedsiębiorców i pracowników firm z branży TSL. Specjalizujemy się w prawie transportowym, dlatego wśród naszych Klientów znajdują się głównie przedsiębiorstwa działające w tej branży. Skontaktuj się z nami, by uzyskać profesjonalną pomoc prawną i mieć pewność, że prowadzisz swoją firmę zgodnie z prawem.