Dochodzenie opłaty postojowej w Niemczech

Kierowcy często zastanawiają się czy w przypadku wielogodzinnego oczekiwania na załadunek bądź rozładunek otrzymają opłatę postojową.

Kwestia ta uregulowana została przez niemieckiego ustawodawcę. Zgodnie z § 412 ust. 3 niemieckiego kodeksu handlowego (dalej: HGB) jeżeli kierowca ze względu na postanowienia umowne, bądź też z powodów, które nie wchodzą w zakres ponoszonego przez niego ryzyka, oczekuje ponad umówiony czas załadunku bądź rozładunku, przysługuje mu roszczenie o zapłatę stosownej opłaty postojowej.

Co z klauzulami, które tego zakazują?

W wyroku z dnia 12 maja 2010 r. sygn. akt I ZR 37/09 Federalny Trybunał Sprawiedliwości (Bundesgerichtshof) wskazał, że określenie w ogólnych postanowieniach umownych – okres postoju kierowcy nie będzie dodatkowo płatny” podlega kontroli prawnej względem  § 307 III 1 BGB. Klauzula ta odbiega od treści § 412 ust. 3 HGB i jest dla kierowcy niewspółmiernie niekorzystna.

W treści uzasadnia Federalny Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił, iż § 412 ust. 3 HGB jasno wskazuje, że oczekiwanie przez przewoźnika ponad zwyczajny bądź ustalony umownie czas załadunku stanowi świadczenie związane z realizacją umowy, za które przewoźnik zasadniczo może żądać zapłaty. 

Zgodnie z ustawową regulacją roszczenie to nie może być dochodzone tylko wtedy, kiedy dodatkowy czas oczekiwania wynika z okoliczności, które mieszczą się w zakresie ryzyka ponoszonego przez przewoźnika. Nieograniczone wyłączenie wskazanego roszczenia w ogólnych warunkach umownych jest sprzeczne z istotą założenia wynikającego z przepisu § 412 ust. 3 HGB. Z treści tego rodzaju klauzuli wynika, że świadczenie ze spełnieniem którego ustawodawca wiąże konieczność zapłaty, ukształtowane zostaje jako w pełni zwolnione od obowiązku opłaty.

Stanowisko Federalnego Trybunału Sprawiedliwości znajduje swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów powszechnych.

Sąd rejonowy w Mannheim (AG Mannheim) w wyroku z dnia 5 czerwca 2013 r., sygn. akt 10 C 65/13 uznał, że ujęta w umowie przewozowej klauzula o treści „24 godziny przy załadunku bądź rozładunku wolne są od opłaty postojowej” jest niewspółmiernie niekorzystna dla przewoźnika. Klauzula ta odbiega od ustawowej regulacji zawartej w § 412 ust. 3 HGB, wyłącza roszczenie przewoźnika o zapłatę i nie uwzględnia z czego wynika opóźnienie przy załadunku bądź rozładunku. Klauzula wyłącza konieczność opłaty postojowego również wtedy, gdy do opóźnienia doszło wskutek rażącego niedbalstwa bądź nawet zamierzonego działania nadawcy bądź odbiorcy towaru. Klauzula prowadzi wyłącznie do nieproporcjonalnego ograniczenia odpowiedzialności na korzyść partnera umownego przewoźnika i odbiega od ustawowego uregulowania kwestii opłaty postojowej.

Podsumowując, jeżeli spełnione są przesłanki § 412 ust. 3 HGB przewoźnikowi przysługuje roszczenie o zapłatę postojowego. Nawet jeżeli w umowie przewozowej zawarta jest klauzula wyłączająca prawo przewoźnika do dochodzenia zapłaty za postój, winien on gruntownie przeanalizować jej treść, gdyż może się ona okazać nieważna.

Autorem artykułu jest Katarzyna Musiałek z Kancelarii Transcash