Jakie mogą być negatywne konsekwencje restrukturyzacji?

Restrukturyzacja, co do zasady ma przynieść korzyści dłużnikowi, który się na nią decyduje. 

Jednak nie wszystkie skutki restrukturyzacji mogą być dla niego pozytywne. Dłużnik, który decyduje się na restrukturyzację, musi wziąć pod uwagę również to, jaki wpływ będzie ona miała na reputację firmy, sytuację pracowników oraz jego finanse, ponieważ proces restrukturyzacji wiąże się z konkretnymi wydatkami. 

Ile kosztuje restrukturyzacja?

Koszty restrukturyzacji firmy mogą się różnić w zależności od jej rodzaju i złożoności sytuacji. Najważniejsze koszty to opłaty sądowe oraz wynagrodzenie nadzorcy lub zarządcy. 

• Opłata sądowa za złożenie wniosku wynosi 1000 zł, z wyjątkiem wniosku o postępowanie sanacyjne, które kosztuje 200 zł. Dodatkowo, sąd może zlecić wykonanie opinii biegłych, której koszt pokrywa dłużnik. W razie niedoboru zaliczek, dłużnik musi dopłacić różnicę. 
• Wynagrodzenie nadzorcy lub zarządcy jest uzależnione od liczby wierzycieli, sumy wierzytelności, rodzaju postępowania oraz długości trwania procesu. Może wynosić od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych.
• Wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego, z którego usług może skorzystać przedsiębiorca, zależy od umowy i poziomu skomplikowania sprawy. Koszt usług prawnych również się różni i zależy od renomy prawnika oraz liczby przygotowanych dokumentów.

 Ostateczne koszty są ustalane po dokładnej analizie sprawy i wyborze odpowiedniego postępowania. W związku z tym trzeba pamiętać, że cały proces restrukturyzacji niekoniecznie musi zakończyć się sukcesem, co może pogłębić  kłopoty finansowe dłużnika. 

Dłużnik zyskuje, wierzyciel traci

To, co dla dłużnika jest pozytywnym skutkiem restrukturyzacji, dla wierzyciela na starcie jawi się jako negatywna konsekwencja. 

Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie upadłości dłużnika przez umożliwienie mu zawarcia układu z wierzycielami, czyli ustalenie nowych warunków spłaty. Dla wierzyciela ta sytuacja zwykle oznacza, że nie odzyska długu w całości.

Główną korzyścią z restrukturyzacji dla dłużnika jest zakaz wszczynania postępowania egzekucyjnego po otwarciu restrukturyzacji. Ma to chronić proces restrukturyzacji i zapobiegać pokrzywdzeniu wierzycieli. Po otwarciu postępowania układowego lub przyspieszonego wszczęcie nowego postępowania egzekucyjnego jest niedopuszczalne. Wierzytelności powstałe przed otwarciem restrukturyzacji są objęte układem i nie można ich egzekwować. Wierzyciel posiadający zabezpieczenie na mieniu dłużnika (np. hipoteka) może prowadzić egzekucję tylko z przedmiotu zabezpieczenia.

W postępowaniu o zatwierdzenie układu ochrona przed egzekucją rozpoczyna się z dniem ogłoszenia o dniu układowym w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. W przypadku postępowania sanacyjnego egzekucja jest niedopuszczalna zarówno dla wierzytelności objętych układem, jak i tych nim nieobjętych. Wyjątkiem są egzekucje alimentacyjne i renty za chorobę, niezdolność do pracy itp.

Wszczęcie egzekucji przez wierzyciela, gdy jest to niedopuszczalne, skutkuje pokryciem przez niego kosztów postępowania. W przypadku niecelowej egzekucji wierzyciel może zostać obciążony opłatą wynoszącą 10% egzekwowanego świadczenia. Wierzyciele powinni więc działać z rozwagą i upewnić się, że ich działania są zgodne z przepisami restrukturyzacyjnymi, aby uniknąć negatywnych konsekwencji.

Ograniczenie praw do zarządzania majątkiem

Rozpoczynając restrukturyzację, dłużnik powinien być przygotowany na ograniczenie swojego prawa do zarządzania majątkiem. Największe występują w postępowaniu sanacyjnym, gdzie dłużnik traci kontrolę nad firmą na rzecz zarządcy. W innych rodzajach restrukturyzacji (zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe) dłużnik może mieć częściowo ograniczone prawa przez nadzorcę sądowego. Wtedy potrzebna jest jego zgoda na ważniejsze decyzje.  

Relacje z pracownikami w restrukturyzowanej firmie

Oprócz ograniczenia kontroli nad przedsiębiorstwem, dłużnik może się spodziewać negatywnej reakcji swoich pracowników. Prawdopodobny jest spadek zaangażowania i morale pracowników, co może prowadzić do wzrostu rotacji i zwolnień lekarskich podczas restrukturyzacji. W jej początkowej fazie pracownicy bywają  zdezorientowani i sfrustrowani, co często wynika z nieefektywności menedżerów.

Negatywne emocje zwolnionych pracowników mogą wpłynąć na całą organizację i prowadzić do sporów sądowych lub zbiorowych. Zwolnienie z pracy to decyzja firmy, która ma duży wpływ na życie pracownika i jego poczucie bezpieczeństwa, choć niektórzy mogą traktować restrukturyzację jako szansę na zmianę pracy.

Wyrazem niezadowolenia pracowników mogą być również spontaniczne negatywne komentarze w mediach społecznościowych oraz portalach pracowniczych, strajki i informacje od związków zawodowych.

Restrukturyzacja kontra reputacja

Restrukturyzacja firmy może negatywnie wpłynąć również na jej wizerunek. Informacje o takich zmianach mogą sugerować problemy finansowe, co zmniejsza zaufanie klientów i partnerów biznesowych. Negocjacje z wierzycielami mogą prowadzić do napięć, szczególnie jeśli czują się oni pokrzywdzeni.

Dobra reputacja firmy jest kluczowa dla zaufania klientów, pracowników i inwestorów, dlatego transparentne i odpowiedzialne zarządzanie w czasie restrukturyzacji jest ważne, aby zminimalizować jej negatywne skutki. Kluczowe jest unikanie fałszywych obietnic, uczciwe informowanie o sytuacji oraz aktywne reagowanie na negatywne opinie w mediach.

Firma powinna jasno komunikować przyczyny kryzysu i plany naprawcze, aby odbudować zaufanie. Ważna jest konsekwencja w działaniu i realizacja zapowiedzianych zmian. Regularna i klarowna komunikacja z klientami i wierzycielami, angażowanie ich w decyzje i dzielenie się informacjami są niezbędne do odbudowy zaufania wobec firmy w restrukturyzacji. 

Autor: Lucica Kucharec aplikantka radcowska w TC Kancelaria Prawna