Restrukturyzacja dłużnika – co może zrobić wierzyciel

Postępowanie restrukturyzacyjne, niezależnie od jego rodzaju,  uważane jest za korzystne zarówno dla dłużnika jak i wierzyciela. Dłużnikowi pozwala ono uniknąć upadłości, a wierzyciele mogą odzyskać większy procent swoich należności, niż w przypadku upadłości. Stan restrukturyzacji oznacza jednak, że w toku prowadzenia przez dłużnika działalności zadziało się coś negatywnego, co powoduje, że nie jest on w stanie spełniać swoich wymagalnych wierzytelności. Jest to zatem z założenia stan niekorzystny dla wierzyciela. Przedstawiamy możliwości, jakimi dysponuje wierzyciel, aby zabezpieczyć swoje prawa i uzyskać jak najwyższy poziom zaspokojenia swojego roszczenia.

Twój dłużnik rozpoczął restrukturyzację? Zajrzyj do KRD

Pierwszym krokiem, jaki wierzyciel powinien wykonać po otrzymaniu informacji o wszczęciu restrukturyzacji dłużnika, jest potwierdzenie tej informacji w Krajowym Rejestrze Dłużników dostępnym pod adresem https://krz.ms.gov.pl/. W tym rejestrze warto też założyć konto w Portalu użytkowników zarejestrowanych KRZ. Pozwoli to na złożenie wniosku o dostęp do akt postępowania. Po uzyskaniu dostępu do akt postępowania w danej sprawie wierzyciel będzie mógł sprawdzić, czy i w jakiej wysokości jego wierzytelność znalazła się w spisie wierzytelności oraz, czy została ona oznaczona jako sporna. W aktach postępowania wierzyciel może znaleźć spis umów mających istotne znaczenie dla funkcjonowania dłużnika, a także wstępny plan restrukturyzacyjny, który może dostarczyć podstawowych informacji o tym, w jaki sposób planuje on wyjść z zadłużenia. Uzyskanie informacji przez wierzyciela stanowi faktyczną bazę do podejmowania dalszych kroków. 

Czy wszystkie długi podlegają ochronie przed egzekucją?

Postępowanie restrukturyzacyjne określane w skrócie PZU (postępowanie o zatwierdzenie układu) pozwala dłużnikowi nie regulować należności powstałych do dnia układowego. Informację o tym, który dzień został oznaczony jako dzień układowy, znajdziemy w szczegółach informacji o danym postępowaniu w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Dłużnik powinien jednak opłacać terminowo wszystkie zobowiązania powstałe po otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu. Wierzyciel, który jest świadomy tej zasady, w przypadku braku płatności dłużnika za bieżące faktury będzie miał w ręku narzędzie w postaci wniosku do sądu o uchylenie skutków obwieszczenia dnia układowego. Uchylenie skutków dnia układowego oznacza właśnie pozbawienie dłużnika ochrony w postaci możliwości nieuregulowania należności powstałych do dnia układowego. W takim przypadku możliwe będzie też wszczęcie lub wznowienie przeciwko dłużnikowi egzekucji komorniczej lub wykonanie zabezpieczenia roszczenia na jego majątku. Brak spłaty bieżących należności dłużnika powstałych po dniu układowym jest sygnałem ostrzegawczym dla wierzyciela. Skoro dłużnik nie ma środków na regulowanie bieżących należności, to prawdopodobnie nie miał możliwości wykonania ewentualnego układu. 

Zadbaj o swoje prawa

Fundamentem postępowania restrukturyzacyjnego jest zasada, że nie powinno ono prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli. Jeżeli już samo otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego (sanacyjnego lub postępowania układowego) może prowadzić do pokrzywdzenia wierzyciel, sąd odmówi jego wszczęcia. W postępowaniu o zatwierdzenie układu taka okoliczność będzie przesłanką uchylenia omawianej już ochrony przed egzekucją. Do pokrzywdzenia wierzycieli doszłoby w sytuacji, w której dłużnik ma na celu wyłącznie blokowanie  możliwości prowadzenia przez wierzycieli skutecznej egzekucji, gdy dochodzi do przyjęcia układu za pośrednictwem podmiotów, który zawarły z dłużnikiem pozorne umowy, czy też wobec wystąpienia skutku otwarcia postępowania w postaci zmniejszenia wartości składników majątku dłużnika. Jeżeli wierzyciel posiada informacje, które mogłyby wskazywać na takie okoliczności, to powinien przedstawić je w sądzie. 

W postępowaniu restrukturyzacyjnym podstawową decyzją, jaką dla dalszych losów swojej wierzytelności powinien podjąć wierzyciel, jest głosowanie za lub przeciwko układowi. Ze spisu wierzytelności wierzyciel może uzyskać informację o innych długach, którymi obciążony jest kontrahent. Pozwoli mu to oszacować siłę swojego głosu w kontekście przyjęcia lub nieprzyjęcia układu. 

Nadzorca układu jest sojusznikiem wierzyciela

Istotne dla ochrony wierzyciela w postępowaniu restrukturyzacyjnym jest posiadanie przez wierzyciela wiedzy o sytuacji dłużnika. Dłużnik nie zawsze jest otwarty na rozmowę z wierzycielem i przedstawienie realnych możliwości spłaty. Może on wręcz unikać wierzyciela lub pozorować chęć porozumienia w celu uzyskania od niego głosu za układem. Z tego względu przewidziano w ustawie istotne uprawnienie informacyjne po stronie wierzyciela, które może on realizować poprzez nadzorcę układu. W postępowaniu o zatwierdzenie układu nadzorca układu na wniosek wierzyciela udziela mu informacji o sytuacji majątkowej dłużnika i możliwości wykonania układu w zakresie, który jest potrzebny do podjęcia racjonalnej ekonomicznie decyzji o głosowaniu za albo przeciw układowi. Przyjąć można, że nadzorca układu powinien udzielić wierzycielowi takich informacji jak poziom sprzedaży, średnia marża czy podpisane kontrakty. Nadzorca i dłużnik mogą natomiast odmówić udzielenia wierzycielom informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, jak np. metoda kalkulacji kontraktu, stawki konkretnych podwykonawców czy marża na konkretnych kontraktach.

Ponadto wierzyciel może także złożyć nadzorcy układu pisemne zastrzeżenia co do zgodności z prawem przebiegu samodzielnego zbierania głosów lub wskazania innych okoliczności, które mogą mieć wpływ na zatwierdzenie układu. Nadzorca układu dołącza zastrzeżenia wierzycieli do sprawozdania składanego do sądu wraz z wnioskiem o zatwierdzenie układu.

Autor: Maurycy Kieruj radca prawny w TC Kancelaria Prawna